หน่วย 1

หน่วยที่ 1

ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับสื่อการเรียนการสอน
1.1 ความหมาย ประเภท ของสื่อการเรียนการสอน
สื่อการเรียนการสอน หมายถึง ทุกสิ่งทุกอย่างที่ผู้สอนและผู้เรียนนำมาใช้ในการเรียนการสอน เพื่อช่วยให้กระบวนการเรียนรู้ดำเนินไปสู่เป้าหมาย

ประเภทของสื่อการสอน

แนวคิดของสมาคมเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษาอเมริกา

สมาคมเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา ได้จำแนกประเภทของสื่อการสอนเป็น 3 ประเภท ดังนี้
1. สื่อการสอนประเภทวัสดุ (Software or Material) เป็นสิ่งที่ได้รับการบรรจุเนื้อหาสาระ เรื่องราว หรือความรู้ไว้ ในลักษณะต่าง ๆ เช่น สไลด์ (บรรจุเรื่องราวไว้ในลักษณะภาพนิ่ง) หนังสือ (บรรจุเรื่องราว เป็นตัวอักษรหรือสัญลักษณ์) แผ่นเสียง เทปเสียง (บรรจุเรื่องราวไว้เป็นเสียง) สื่อประเภทวัสดุ สามารถจำแนกออกได้อีก 2 ชนิด คือ
.1 สื่อการสอนที่เป็นวัสดุที่ต้องอาศัยเครื่องมือ หรืออุปกรณ์ จึงจะสามารถนำเสนอเรื่องราวความรู้ สาระ ไปยังผู้เรียนได้ เช่น
แผ่นเสียง เทปวีดิทัศน์ ภาพโปร่งใส เป็นต้น
1.2 สื่อการสอนที่เป็นวัสดุที่สามารถนำเสนอเรื่องราวความรู้ สาระ ได้โดยตัวเอง เช่น แผนภูมิ แผนภาพ ลูกโลก รูปภาพ หนังสือ เป็็นต้น
2. สื่อการสอนประเภทอุปกรณ์ (Hardware) เป็นสิ่งที่เป็นตัวผ่านที่ทำให้ข้อมูล ความรู้ หรือสาระ ที่อยู่ในวัสดุสามารถถ่ายทอดออกมา เช่น เครื่องฉายสไลด์ เครื่องฉายภาพข้ามศีรษะ เครื่องเล่นเทป เครื่องเล่นแผ่นเสียง เป็นต้น
3. สื่อการสอนประเภทเทคนิค และวิธีการ (Techniques and Methods) หมายถึง สื่อการสอนที่มีลักษณะเป็นแนวความคิด รูปแบบขั้นตอนในการเรียนการสอน หรือเทคนิค ที่ไม่มีลักษณะกายภาพเป็นวัสดุหรืออุปกรณ์ แต่สามารถใช้วัสดุอุปกรณ์มาช่วยในการดำเนินงานได้ ตัวอย่างเช่น การแสดงบทบาทสมมติ การสาธิต การทดลอง เป็นต้น


ชัยยงค์ พรหมวงษ์ ได้จำแนกสื่อการสอนออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆได้แก่ วัสดุ อุปกรณ์ กิจกรรมหรือวิธีการสาทิต

1. วัสดุ เช่น

แผนภาพ คือทัศนวัสดุที่เขียนขึ้นเพื่อแสดงลักษณะหรือโครงสร้างที่สำคัญของสิ่งที่ต้องการอธิบาย จุดมุ่งหมายของการทำแผนภาพคือชี้แจงส่วนต่าง ๆ ของภาพประกอบคำอธิบายเช่น แผนภาพแสดงการเดินทางของแสงในเครื่องฉายสไลด์

ตัวอย่าง

แผนภูมิ คือเป็นแผ่นภาพที่ประกอบด้วยสัญลักษณ์ ตัวเลข และตัวหนังสือที่แสดงความสัมพันธ์ เกี่ยวโยงต่อเนื่อง วิวัฒนาการ หรือแนวคิดต่าง ๆ รวมทั้งการอธิบายขบวนการที่สำคัญ เช่น การเปรียบเทียบให้เห็นความแตกต่างของลักษณะ รูปร่าง หรือขนาดของพื้นที่



ตัวอย่าง

ภาพถ่าย คือทัศนวัสดุประเภทหนึ่ง ซึ่ง มีทั้งลักษณะที่เป็นภาพเดี่ยว และลักษณะที่เป็นภาพชุด ๆ

ตัวอย่าง

1.2 คุณค่า และประโยชน์ของสื่อการเรียนการสอน
1.ช่วยกระตุ้นและเร้าความสนใจของผู้เรียน

2.ช่วยให้การเรียนรู้ของผู้เรียนเกิดขึ้นอย่างมีประสิทธิภาพ สะดวก และรวดเร็ว

3.ช่วยแก้ปัญหาเรื่องความแตกต่างระหว่างบุคคลในบริบทของการเรียนรู้

4. ช่วยให้เกิดปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนกับผู้เรียน และระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน

5.ช่วยให้สามารถนำเนื้อหาที่มีข้อจำกัดมาสอนในชั้นเรียนได้

6.ช่วยให้ผู้เรียนเรียนอย่างกระตือรือร้นและมีส่วนร่วมกับการเรียน
1.3 หลักการเลือกและการใช้สื่อการเรียนการสอน
หลักการใช้สื่อการสอน
1.เตรียมตัวผู้สอน 2.เตรียมจัดสภาพแวดล้อม 3. เตรียมตัวผู้เรียน 4.การใช้สื่อให้เหมาะกับขั้นตอนและวิธีการ ไปอย่างราบรื่น
5. การติดตามผล ( Follow Up ) หลังจากการใช้สื่อการสอนแล้ว
หน่วยที่ 2 จิตวิทยาที่เกี่ยวข้องกับการสร้างสื่อการเรียนการสอน
2.1 จิตวิทยาการรับรู้
การรับรู้ หมายถึง การรู้สึกสัมผัสที่ได้รับการตีความให้เกิดความหมายแล้ว
2.2 จิตวิทยาการเรียนรู้

เป็นการศึกษาธรรมชาติการเรียนรู้ และองค์ประกอบต่าง ๆ ที่มีอิทธิพลต่อการเรียนรู้
เช่นสังคม เศรฐกิจ การเมือง ชีวิตประจำวัน เป็นต้น
2.3 จิตวิทยาพัฒนาการ

เป็นการศึกษาเกี่ยวกับพัฒนาการด้านต่างๆ ของมนุษย์ตั้งแต่ปฏิสนธิจนถึงวัยชราซึ่งเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นตลอดเวลา

หน่วยที่ 3 การสื่อสาร
3.1 ความหมายและองค์ประกอบของการสื่อสาร
การสื่อสาร (Communication) หมายถึง กระบวนการส่งข่าวสารข้อมูลจากผู้ส่งข่าวสารไปยังผู้รับข่าวสาร
3.2 รูปแบบของการสื่อสาร
การสื่อสาร แบ่งได้เป็น 2 รูปแบบ คือ
1. การสื่อสารทางเดียว (One - Way Communication) เป็นการส่งข่าวสารหรือการสื่อความหมายไปยังผู้รับแต่เพียงฝ่ายเดียว
2. การสื่อสารสองทาง (Two-Way Communication) เป็นการสื่อสารที่ผู้รับมีโอกาสตอบสนองมายังผู้ส่งได้ในทัน

3.3 แบบจำลองของการสื่อสาร
3.4 การสื่อสารกับกระบวนการเรียนการสอน

หน่วยที่ 4 การออกแบบสื่อการเรียนการสอน

4.1 ความหมายของการออกแบบสื่อการเรียนการสอน
การออกแบบสื่อการเรียนการสอนคือ การวางแผนสร้างสรรค์สื่อการสอนหรือการปรับปรุงสื่อการสอนให้มีประสิทธิภาพโดยอาศัยหลักการทางศิลปะ
4.2 วิธีระบบกับการออกแบบสื่อการเรียนการสอน
4.3 การสร้างแบบจำลองการออกแบบสื่อการเรียนการสอน

หน่วยที่ 5 การผลิตสื่อกราฟิก
5.1 ความหมาย และคุณค่าของสื่อกราฟิก
" กราฟิก " ( Graphic )หมายถึงการเขียนภาพด้วยสีและเขียนภาพขาวดำ
5.2 การใช้สีกับสื่อการเรียนการสอน
โทนสีหรือวรรณะของสี หมายถึง กลุ่มสีที่ปรากฏให้ความรู้สึกที่แตกต่างกัน
สีมี 2โทนหรือ 2วรรณะ คือ1. โทนสีร้อน2. โทนสีเย็น
5.3 การเขียนภาพการ์ตูน.
5.4 การออกแบบตัวอักษรหัวเรื่อง

หน่วยที่ 6 การสร้างสื่อราคาเยา
6.1 ความหมาย คุณค่า และประโยชน์ของสื่อราคาเยา
สื่อราคาเยา หมายถึง สื่อที่มีราคาถูกต้องซื้อหาด้วยราคาแพง สิ่งที่ครูคิดประดิษฐ์ขึ้นด้วยวัสดุราคาถูก หรือหาได้ง่ายรวมถึงสื่อสิ่งของได้เปล่าหน่วยงาน
6.2 หลักการออกแบบและการสร้างสื่อราคาเยา
6.3 วัสดุกับเทคนิคการออกแบบ
6.4 การประมินสื่อการสอนราคาเยา.........

การประเมินสื่อการเรียนการสอนราคาเยา
1. ความจำเป็นด้านเศรษฐกิจของชาติ
2. ฐานะการเงินของโรงเรียน
3. วัสดุอุปกรณ์สำเร็จรูปมีราคาสูง
4. สื่อสำเร็จรูปไม่สอดคล้องกับสภาพชีวิตและสังคม
5. คุณสมบัติของสื่อที่จะส่งผลต่อการเรียนรู้

หน่วยที่ 7 การผลิตสื่อการเรียนการสอนด้วยคอมพิวเตอร์........

7.1 คอมพิวเตอร์ช่วยสอน (CAI)........
คอมพิวเตอร์ช่วยสอน (CAI) หมายถึง สื่อการเรียนการสอนทางคอมพิวเตอร์รูปแบบหนึ่ง ซึ่งใช้ความสามารถของคอมพิวเตอร์
ในการนำเสนอสื่อประสม เพื่อถ่ายทอดเนื้อหาบทเรียนหรือองค์ความรู้ในลักษณะที่ใกล้เคียงกับการสอนจริงในห้องเรียนมากที่สุด
7.2 การใช้เครือข่ายเพื่อการเรียนการสอน.....

หน่วยที่ 8 การผลิตสื่อสิ่งพิมพ์.........
8.1 ความหมาย คุณค่า และประโยชน์ของสื่อสิ่งพิมพ์.........
“สื่อสิ่งพิมพ์” จึงมีความหมายว่า “สิ่งที่พิมพ์ขึ้น ไม่ว่าจะเป็นแผ่นกระดาษหรือวัตถุใด ๆ ด้วยวิธีการต่าง ๆ อันเกิดเป็นชิ้นงานที่มีลักษณะเหมือน ต้นฉบับขึ้น
หลายสำเนาในปริมาณมากเพื่อเป็นสิ่งที่ทำการติดต่อ หรือชักนำให้บุคคลอื่นได้เห็นหรือทราบ ข้อความต่าง ๆ”

8.2 ประเภทของสื่อสิ่งพิมพ์........
ประเภทของสื่อสิ่งพิมพ์
สื่อสิ่งพิมพ์ประเภทหนังสือ ได้แก่ ตำรา แบบเรียน,หนังสือพิมพ์,จุลสาร ,วารสาร, นิตยสาร
สิ่งพิมพ์เพื่อการบรรจุภัณฑ์ ได้แก่ สิ่งพิมพ์ที่ใช้ปิดรอบขวด หรือ กระป๋องผลิตภัณฑ์การค้า
สิ่งพิมพ์มีค่า เป็นสื่อสิ่งพิมพ์ที่เน้นการนำไปใช้เป็นหลักฐานสำคัญต่าง ๆ ได้แก่ ธนาณัติ, บัตรเครดิต, เช็คธนาคาร, ตั๋วแลกเงิน, หนังสือเดินทาง, โฉนด
สิ่งพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ ได้แก่ เป็นสื่อสิ่งพิมพ์ที่ผลิตขึ้นเพื่อใช้งานในคอมพิวเตอร์ หรือระบบเครือข่ายอินเตอร์เน็ต ได้แก่ Document Formats,
E-book for Palm/PDA เป็นต้น
สิ่งพิมพ์ลักษณะพิเศษ เป็นสื่อสิ่งพิมพ์มีการผลิตขึ้นตามลักษณะพิเศษแล้วแต่การใช้งาน ได้แก่ นามบัตร, บัตรอวยพร,,บัตรเชิญ,ใบส่งของ,ใบเสร็จรับเป็นต้น
8.3 ระบบการพิมพ์........

ระบบการพิมพ์ ระบบการพิมพ์
1. ระบบออฟเซ็ต เป็นระบบที่นิยมใช้กันมากที่สุด สมุดหนังสือ ใบปลิว โปสเตอร์ ใบเสร็จ ล้วนแต่พิมพ์ด้วยระบบนี้ทั้งนั้น
2. ระบบซิลค์สกรีน การพิมพ์ซิลค์สกรีนพิมพ์ภาพได้ไม้ค่อนดี เหมาะกับงานลายเส้น
3. การพิมพ์โรเนียวแบบดิจิตอล คล้ายๆเครื่องถ่ายเอกสาร

8.4 การเลือกและการใช้สื่อสิ่งพิมพ์เพื่อการเรียนการสอน........
การพิมพ์จึงเป็นวิธีการหนึ่งในการนำมาใช้ผลิตสำเนาเอกสารทางวิชาการซึ่งต้องการปริมาณมาก เช่น หนังสือ ตำราต่าง ๆ เพื่อใช้ประกอบการเรียน
การสอนหรือเพื่อใช้เป็นคู่มือ เป็นตำราในการค้นคว้าอ้างอิง ทั้งยังช่วยในการเผยแพร่ ความคิดทางด้าน วิทยาการต่าง ๆ ให้เจริญก้าวหน้าอีกด้วย